Zamęt - kronika rodzinna

Oglądamy rodzinne nagrania nakręcone w latach 1938-1942 głównie przez Maxa, jednego z trzech synów rodziny holenderskich Żydów Peereboom. Znaczna część tych archiwalnych materiałów została zarejestrowana w szczególnie radosnych chwilach, co jest charakterystyczne dla materiałów filmowych dokumentujących życie rodzinne. Wkroczyć do środka tego świata pozwalają wprowadzone przez Forgácsa w kadr teksty komentarza. Dzięki nim dowiadujemy się, że na nagraniach widzimy powstający dom Annie i Maxa, a bawiący się ludzie, to goście na ich weselu. Poznajemy ich imiona i łączące ich relacje. 
 

Forgács, jeden z najbardziej docenionych twórców kina found footage, te rodzinne obrazy łączy ze zdjęciami przedstawiającymi zmiany rzeczywistości, w którą wkracza nazizm. Informacja o ataku hitlerowskich wojsk na Holandię, Belgię i Luksemburg w 1940 roku towarzyszy obrazowi spaceru Annie i Maxa z kilkuletnią Florą. Zza kadru zostają przywołane tylko te informacje, do których dostęp miała rodzina Peereboom w tamtym okresie. Tak budowane jest napięcie – między świadomością Zagłady współczesnych widzów a bohaterami opowiadanej historii, którzy mieli nadzieję na ocalenie.
 

Péter Forgács na przestrzeni całej swojej bogatej twórczości wykorzystuje nieprofesjonalne archiwa filmowe – głównie rodzinne – ocalając je od zapomnienia i przekształcając je w filmy skierowane do szerokiej publiczności. W 1983 roku w Budapeszcie założył Private Photo and Film Archive Foundation (PPFA). Filmy przynoszone do organizacji przez ich prywatnych właścicieli, zachęcanych ogłoszeniami umieszczonymi w prasie, zostają tam przetransponowane na profesjonalny nośnik Beta SP, a oryginały wracają do właścicieli. Reżyser, decydując się na pracę z określonymi materiałami, pogłębia informacje o zapisanych w nich prywatnych historiach poprzez rozmowy, wywiady z żyjącymi członkami rodziny, spadkobiercami filmowych dokumentów. Tak uzyskany materiał filmowy zostaje wykorzystany przez Pétera Forgács’a zgodnie z jego autorską, kreacyjną intencją, ale także z szacunkiem do jednostkowych historii, dowartościowując je.
 

Péter Forgács jest laureatem wielu nagród filmowych. W 2007 roku został uhonorowany Nagrodą Erazma, przyznaną mu za szczególnie znaczący wkład w rozwój europejskiej kultury, społeczeństwa, nauk społecznych. W 2020 roku otrzymał Smoka Smoków za wkład w rozwój światowego filmu dokumentalnego na 60. Krakowskim Festiwalu Filmowym.

 

Opis na podstawie Cinema’s Alchemist. The Films of Péter Forgács (Visible Evidence) pod red. Bill Nichols, Michael Renov, University of Minnesota Press, Minneapolis 2011